Krakowska Akademia Administracja Publiczna 2006/2007

MaG · Gość

Pomoc publiczna dla przedsiębiorców stanowi przysporzenie korzyści finansowych określonemu beneficjentowi w zakresie prowadzonej przez niego działalności gospodarczej, pod warunkiem, że jest realizowane bezpośrednio z krajowych środków publicznych lub takich środków przekazywanych innym instytucjom, albo pomniejsza lub może pomniejszyć te środki, oraz narusza lub grozi naruszeniem konkurencji przez uprzywilejowanie niektórych przedsiębiorców lub niektórych towarów (usług).
Jak widać udzielenie pomocy dla przedsiębiorcy należy rozumieć bardzo szeroko, gdyż jakiekolwiek działanie państwa poprzez stwarzanie uprzywilejowania danego przedsiębiorcy lub towaru (usługi) może wyrażać się w szczególności w formie:
• Dotacji,
• Ulg podatkowych,
• Dokapitalizowania,
• Pożyczek, kredytów, poręczeń lub gwarancji, na warunkach korzystniejszych od oferowanych im na rynku.
Zatem jest to zatem takie rozporządzenie środkami publicznymi które w sposób bezpośredni (np. z finansów jednostek samorządu terytorialnego), lub pośredni (np. przez jsSP) dotują przedsiębiorców w sposób uprzywilejowany.
Prawo wspólnotowe kwestie pomocy publicznej reguluje w Traktacie Wspólnot Europejskich (TWE) i wydane na jego podstawie rozporządzenia. Art. 87 ust. 1TWE generalnie zakazuje udzielania pomocy publicznej. Zakaz ten stanowi, że pomoc publiczna jest niedopuszczalna, jeżeli:
• Jest udzielana przez państwo lub ze środków publicznych,
• Powoduje uprzywilejowanie niektórych przedsiębiorców,
• Ma charakter selektywny, tj. wpływa wybiórczo na określonych przedsiębiorców lub rynki,
• Narusza konkurencję, chociażby potencjalnie,
• Narusza zasadę swobody przepływu towarów UE (art. 43 TWE)
Aby dane działalnie uznano za niedozwolone muszą być spełnione wszystkie powyższe warunki.
Jednocześnie ustanowiono warunki dopuszczalności udzielania pomocy publicznej przez Państwo Członkowskie, o ile ingerencja Państwa naruszającego konkurencję, będzie zastosowana w celu uzyskania pozytywnych efektów tego działania, jak np.:
• Restrukturyzacja gałęzi, sektorów, branż
• Intensyfikacja inwestycji,
• Zmniejszenie bezrobocia,
• Wyrównywania różnic pomiędzy regionami,
• Wzmożenie działań mających na celu ochronę środowiska
• Ochrona dziedzictwa kulturowego.
Ww. działania są dozwolone, jeżeli jej skutki ograniczają się jedynie w stosunku do Państwa Członkowskiego, które udziela przedmiotowej pomocy. Dodatkowo każda pomoc udzielana przedsiębiorcy podlega ocenie pod względem zgodności z regułami wspólnego rynku. Obowiązujący stan prawny wymaga zgody Komisji Europejskiej (organ dokonuje oceny projektu programu pomocowego). Do czasu wydania stosownej zgody, może być udzielona pomoc de minimis – czyli wsparcie do wysokości równowartości 300 000 EURO, jakie przedsiębiorca otrzymuje w ciągu trzech kolejnych lat oraz pomoc udzielana jest na podstawie wyłączeń grupowych (to takie które na mocy rozporządzeń Rady Europejskiej wyłączone spod ogólnych zasad pomocy państwa dla przedsiębiorców).
Polski ustawodawca określił zasady postępowania w m.in. następujących sprawach:
• Przygotowania do notyfikacji
• Projektów pomocy indywidualnych
• Projektów pomocy indywidualnej na restrukturyzację
• Zwrotu pomocy publicznej
• Monitorowania i kontroli beneficjentów pomocy

Pomoc publiczna jest udzielana zarówno na poziomie centralnym, gdzie organem udzielającym jest naczelny lub centralny organ państwa, jak również agencje i fundusze rządowe, którym zostały przeznaczone środki publiczne na ten cel. Powyższe zadania mogą również realizować jednostki samorządu terytorialnego i instytucje pozarządowe.
Odbiorcą pomocy publicznej może być tylko i wyłącznie przedsiębiorca (w rozumieniu art. 4 u.s.d.g.), w szczególności Ci wskazani w rozdziale 7 przytaczanej ustawy.
Pomoc publiczna może być udzielana w formie bezpośrednich płatności (pomoc pozytywna), jak również w formie zrzeczenia się lub redukcji zobowiązań publicznoprawnych lub zobowiązań wobec ZUS, KRUS (pomoc negatywna).
Wyodrębnia się cztery kategorie pomocy publicznej:

1. REGIONALNA
Przyznanie pomocy opiera się na zakresie wynikającym z „mapy pomocy regionalnej” (ustalana w drodze rozporządzenia RM). Mapa wyznacza obszary, na których dopuszczalne jest udzielenie pomocy publicznej. Aby pomoc była legalna należy zbadać czy subwencja:
• Przeznaczona jest na rozwój gospodarczy regionów, w których poziom życia jest nienormalnie niski, lub regionów, w których istnieje poważny stan niedostatecznego zatrudnienia,
• Ułatwi rozwój niektórych działań gospodarczych lub niektórych regionów gospodarczych, o ile nie zmienia warunków wymiany handlowej w zakresie sprzecznym ze wspólnym interesem.
Zatem pomoc jest kierowana do prowadzących działalność gospodarczą, podejmujących swoją aktywność w obszarach dotkniętym wysokim bezrobociem i legitymuje się niskim poziomem życia obywateli. Zgodnie dotychczasowymi przepisami udziela się pomocy regionalnej:
• jeżeli na danym obszarze poziom PKB na 1 mieszkańca jest niższy niż 75% średniego poziomu PKB na 1 mieszkańca we Wspólnotach Europejskich, mierzonego jako średnia z 3 ostatnich lat;
• jeżeli jest przeznaczona na pokrycie bieżących kosztów działalności przedsiębiorcy, pod warunkiem, że jest uiszczona w czasie oraz uzasadniona przesłankami o charakterze społeczno – gospodarczym, w szczególności wysoką stopą bezrobociem a jej wielkość jest stopniowo zmniejszana;
• jeżeli równocześnie pomoc regionalna stanowi element polityki regionalnej;
• jest zróżnicowana co do form, wielkości oraz okresu stosowania w zależności od rodzaju i skali problemów występującym na danym obszarze;
• nie przekracza dopuszczalnych maksymalnych wielkości pomocy wyrażonych w kategoriach kosztów inwestycji lub utworzonych nowych miejsc pracy;
• uwzględnia przewidywany lub faktyczny udział poszczególnych sektorów gospodarczych w przyznawanej pomocy..
Należy zauważyć, że cały obszar Polski spełnia powyższe kryteria, a województwa stanowiące „wschodnią ścianę” to jedne z najbiedniejszych regionów UE.

2. SEKTOROWA
Przeznaczana na restrukturyzację całych gałęzi gospodarki lub poszczególnych przedsiębiorstw. Wsparcie powinno mieć na celu zmniejszenie produkcji, przy jednoczesnym zachowaniu konkurencyjności i możliwości płynnej redukcji zatrudnienia. Ta pomoc jest skierowana do tzw. branż „wrażliwych” jak: górnictwo węgla, motoryzacyjny, budownictwa okrętowego i innych.
Program pomocowy wymaga akceptacji przez Komisję Europejską.

3. HORYZONTALNA
Pomoc udzielana wszystkim przedsiębiorcom ze względu na cel (np. prace badawczo – rozwojowe, inwestycje środowiskowe, rozwój odnawialnych źródeł energii, utrzymanie poziomu zatrudnienia, szkolenia kard)

4. RESTRUKTURYZACYJNA
Udzielana w celu umożliwienia długookresowego rozwoju przedsiębiorstw wymagających przekształceń w kierunku utrzymania konkurencyjności, zwiększenia obrotów, zmniejszeniem zadłużenia i uzyskania zdolności kredytowej. Zgodnie z rozporządzeniem MSP z dnia 30 stycznia 2006 r. w sprawie pomocy na ratowanie i pomocy na restrukturyzację przedsiębiorców następuje w drodze umowy między beneficjentem a ministrem właściwym ds. Skarbu Państwa po zatwierdzeniu pomocy przez Komisję Europejską.

A. Pomoc na ratowanie
To ograniczone w czasie wsparcie przedsiębiorcy niezbędne do dokonania niezbędnych analiz oraz sporządzenia planu restrukturyzacji. Pomoc udzielana jest w formie pożyczki, której maksymalny czas spłaty wynosi 6 miesięcy od dnia podpisania umowy pożyczki udzielonej przez MSP. Do 4 miesięcy przedsiębiorca musi przedłożyć ministrowi SP plan restrukturyzacji albo plan likwidacji przedsiębiorstwa.

B. Pomoc na restrukturyzację
To pomoc udzielana po przedłożeniu planu restrukturyzacji, w celu odzyskania przez przedsiębiorcę długookresowej zdolności do konkurowania na rynku. Plan zawiera w szczególności:
• Źródła obecnej sytuacji wymagającej przekształceń;
• Informacje dotyczące sytuacji ekonomicznej przedsiębiorcy, oraz analizę rynku;
• Potencjalne działania, które podejmie przedsiębiorca mające na celu usunięcie przyczyn trudnej sytuacji, ze wskazaniem źródeł ich finansowania;
• Prognozę sytuacji przedsiębiorcy po procesie restrukturyzacji
Pomoc może być udzielona w formie: pożyczki, dotacji, dopłaty, podwyższenia kapitału zakładowego lub zmiany terminów spłaty lub konwersji pożyczki na ratowanie. Pomoc ma być uzupełnieniem środków własnych przedsiębiorcy.
Środki własne powinny stanowić rzeczywisty wkład w finansowaniu kosztów restrukturyzacji, to jest wkład wykluczający wszystkie przyszłe spodziewane zyski, takie jak przepływy środków pieniężnych, a jego wysokość powinna wynosić co najmniej:
1) 25 % - w przypadku małego przedsiębiorcy;
2) 40 % - w przypadku średniego przedsiębiorcy;
3) 50 % - w przypadku przedsiębiorcy innego niż wymieniony w pkt 1 i 2.
Zamiar udzielenia pomocy przedsiębiorcom musi być zgłoszony do KE w formie projektu programu pomocowego (w formie ustawy lub rozporządzenia). Określają one zasady, warunki, formy oraz podstawy prawne przyznawania konkretnego wsparcia przedsiębiorcom.
Decyzje w kwestii przyznania pomocy należy wyłącznie do KE. Zgłoszeniu podlegają wszystkie działania pomocowe udzielane przez administrację publiczną za wyjątkiem pomocy:
• de minimis, czyli wsparcie do 300 000 EURO, jakie przedsiębiorca otrzymuje w ciągu trzech lat kolejnych. Nie wlicza się do tego pomocy publicznej udzielonej w ramach programu pomocowego, pomocy indywidualnej oraz pomocy indywidualnej na restrukturyzację, zatwierdzonych przez KE zgodnie z art. 88 Traktatu WE, a także pomocy udzielonej w ramach wyłączeń grupowych;
• udzielanej na podstawie wyłączeń grupowych, czyli wsparcie w celu i z dochowaniem wymagań przepisów rozporządzeń KE o pomocy:
- szkoleniowej,
- dla małych i średnich przedsiębiorstw,
- w zakresie zatrudnienia.
Organem monitorującym w zakresie pomocy publicznej jest Prezes Ochrony Konkurencji i Konsumentów. W zakresie pomocy publicznej dla rolnictwa i rybołówstwa jest minister właściwy ds. rolnictwa.